پمپ پریستالتیک که نام دیگر آن پمپ غلتکی میباشد جز پمپ های جا به جایی مثبت محسوب میشود. در این پمپ ها یک لوله یا تیوپ انعطاف پذیر وجود دارد که سیال در آن به کمک چندین غلطک، کفشک یا جراوبک به جریان در میآید. از مزایای پمپ های پریستالتیک عدم تماس سیال با محیط بیرون و در نتیجه عدم ورود آلودگی به سیستم میباشد. میزان استهلاک در پمپ های پریستالتیک حداقل میباشد زیرا سیال تنها با جداره داخلی لوله در تماس است و نیاز به استفاده از پکینگ، آب بند، شیرآلات و یا اورینگ نمیباشد. از جمله کاربردهای این محصولات میتوان به انتقال، تزریق و فیلتراسیون مایعات شکننده و حساس، سیالات ترکیبی، سیالات ساینده یا خورنده، سیالات نامطبوع یا آلوده کننده اشاره نمود.
پمپ شلنگی چیست؟
به پمپ پرستالتیک بزرگ دارای فشار بالا، که برای پمپاژ سیالات با ذرات ساینده استفاده میشود، پمپ پریستالتیک شلنگی (Peristaltic Hose Pump) گفته میشود. پمپ پریستالتیک شلنگ قابلیت تأمین دبی حداکثر تا 50 متر مکعب در ساعت و فشار 16 بار را دارا هستند. برای کاهش سایش شلنگ توسط غلطک و همچنین تبادل حرارت و کاهش دما، محفظه پمپ های پریستالتیک شلنگی را پر از روغن میکنند. در پمپ های شلنگی فشار پایین از غلطک و در پمپ های شلنگی فشار بالا از کفشک استفاده میشود. در انتخاب پمپ های پریستالتیک به این نکته باید توجه کرد که جنس لوله یا شلنگ پمپ به لحاظ ساختار شیمیایی با نوع سیال پمپ شونده مطابقت داشته باشد. همچنین شلنگ یا لوله علاوه بر خاصیت ارتجاعی بودن باید در مقابل با سایش نیز مقاوم باشد. به طور مثال موادی همچون PTFE و PVDF مقاومت خوبی در مقابل با خورندگی توسط مواد شیمیایی دارند اما قابلیت انعطاف پذیری آنها پایین است، در پمپ های پریستالتیک عمدتا از پلی یورتان، PVC، سیلیکون و ترکیب پلی پروپیلن و EPDM در متریال شلنگها استفاده میشود؛ که ترکیب پلی پروپیلن و EPDM بالاترین مقاومت در مقابل خورندگی مواد شیمیایی و خستگی را دارد.
پمپ پریستالتیک ساز و کار نسبتاً ساده‌ای دارد و به همین دلیل فرآیند نصب آن هم بسیار راحت است.
پمپ پریستالتیک از چه بخش‌هایی تشکیل شده است؟
پمپ پریستالتیک ساز و کار نسبتاً ساده‌ای دارد و به همین دلیل فرآیند نصب آن هم بسیار راحت است. این پمپ‌ها از چند بخش کوچک تشکیل شده‌اند که اصلی‌ترین و محوری‌ترین قسمت آنها، موتور یا الکتروموتور دستگاه است. در این دستگاه‌ها یک روتور به کار گرفته شده است که با توجه به مدل دستگاه ممکن است تعدادی غلطک یا رولر (Roller)، تعدادی کفشک (Shoes)، و یا لوب (Lob) در آن استفاده شده باشد. در قسمت داخلی روتور از یک شلنگ یا یک تیوپ خاص برای انتقال سیال استفاده شده که حرکت غلطک و لوله‌ها باعث ایجاد فشار مثبت در بخش داخلی آن و در نتیجه جابجایی سیال میشود. بیشتر بخش‌های بدنه پمپ پریستالتیک از جنس استنلس استیل یا فولاد ضد زنگ است که در نتیجه میزان اصطکاک قطعات مختلف به حداقل رسیده و از طرف دیگر طول عمر پمپ هم بالاتر می‌رود. معمولاً در نمونه‌های صنعتی از چدن آلیاژی برای بدنه پمپ‌ها استفاده میشود، اما در نمونه‌های آزمایشگاهی و همچنین در دستگاه‌هایی که به شکل گریز از مرکز کار میکنند، امکان استفاده از پلاستیک خشک برای بدنه دستگاه فراهم شده است. اجزا اصلی پمپ پریستالتیک عبارتند از:
- موتورگیربکس؛
- محفظه پمپ؛
- روتور؛
- شلنگ؛
- پوسته پمپ؛
- اتصالات آب‌بندی.
انواع پمپ پریستالتیک و کاربردهای آنها
پمپ‌های پریستالتیک همانند انواع و پمپ‌های دیگر می‌توانند انواع مختلفی داشته باشند اما از نظر مکانیسم عملکرد می‌توانند شامل سه نوع اصلی پمپ شلنگی (Hose Pump)، پمپ خارج از مرکز 360 درجه‌ای 360 Degree Eccentric و پمپ تیوپی (Tube Pump) هستند. از نظر نوع فشاری که پمپ‌ها در آن به کار گرفته می‌شوند نیز میتوان این پمپ‌ها را به دو دسته اصلی تقسیم کرد. پمپ‌های پریستالتیک فشار قوی که در محیط فشار قوی بالاتر از ۱۶ بار استفاده شده و سیستم اصلی انتقال سیال آنها بر مبنای استفاده از کفشک است و پمپ‌های پریستالتیک کم فشار که دارای بست‌های خشک هستند و از غلتک برای انتقال سیال استفاده میکنند. از مهم‌ترین کاربردهای پمپ پریستالتیک میتوان به موارد زیر اشاره داشت:
- استفاده در صنعت غذا و نوشیدنی‌ها؛
- استفاده در صنعت دام و طیور؛
- استفاده در صنعت آرایشی و بهداشتی و همچنین صنعت دارو؛
- استفاده در صنایع پزشکی و دامپزشکی؛
- استفاده در صنعت آب و فاضلاب؛
- استفاده در صنعت شیمیایی، پتروشیمی و پالایشگاهی؛
- استفاده در صنایع رنگسازی و کاغذسازی؛
- استفاده در صنعت ساختمان‌سازی و کشاورزی؛
- استفاده در معادن و صنایع نظامی.
مزایا و معایب پمپ پریستالتیک
مزایا و معایب پمپ پریستالتیک آلودگی صوتی ایجاد نمی‌کنند و میزان سر و صدای پایینی دارند.
پمپ پریستالتیک همانند پمپ وکیوم و سایر پمپ‌های دیگر به واسطه ویژگی‌ها، مشخصات و قابلیت‌هایی که دارد می‌تواند از مزیت‌ها و معایب خاصی برخوردار باشد. از جمله مهم‌ترین و رایج‌ترین مزایای این پمپ میتوان به موارد زیر اشاره داشت:
- این پمپ‌ها استهلاک بسیار کمی دارند چرا که فقط دیواره بیرونی آنها با سیال در ارتباط است؛
- از قابلیت خود مکشی برخوردار بوده و می‌توانند تا ارتفاع حدود ۹ متری خود مکشی داشته باشند؛
- طراحی بدون آببند و جدا بودن سیال از پمپ باعث کاهش نشت و آلودگی در این پمپ‌ها میشود؛
- از تنوع بالایی برخوردارند و می‌توانند کاربردهای صنعتی متعددی داشته باشند؛
- پمپ پریستالتیک قابلیت خشک کار کردن را دارد و این کار باعث میشود که خط لوله از مخزن جدا باشد؛
- دارای عملکرد برگشت‌پذیر بوده و امکان پمپاژ دوطرفه با تنظیم جهت چرخش و با عملکرد ثبات را دارند؛
- باعث به حداقل رسیدن نیروی برشی سیال می‌شوند و به همین دلیل برای پمپاژ سیالات حساس به تنش برشی مناسب هستند؛
- آلودگی صوتی ایجاد نمی‌کنند و میزان سر و صدای پایینی دارند؛
- تعمیر و نگهداری راحتی داشته و هزینه‌های نگهداری آنها نیز پایین است؛
- می‌توانند سطح بالای دقت حجمی در نمونهبرداری و اندازهگیری سیالات را ارائه دهند.
پمپ‌های پریستالتیک در کنار تمامی مزیت‌هایی که دارند می‌توانند معایب و ایراداتی نیز داشته باشند که باید مورد توجه قرار بگیرند. از مهم‌ترین معایب، داشتن جریان غیر یکنواخت و پالسی، امکان نشتی لوله‌ها به دلیل سایش، نیاز به نظافت مستمر و مداوم اشاره کرد.
کلام پایانی
پمپ پریستالتیک یا غلتکی به عنوان یکی از پمپ‌های جابجایی مثبت می‌تواند برای انتقال انواع سیالات مختلف خصوصاً سیالات خورنده و سایشی استفاده شود. این پمپ می‌تواند انواع مختلفی همچون پمپ های شلنگی و تیوپی داشته باشد و از نظر میزان تحمل فشار نیز می‌تواند در دو دسته پمپ‌های فشار قوی و فشار ضعیف وجود داشته باشد. به دلیل اهمیت در نیازمندی به این وسیله، تیم لوکاس تولز تمام تمرکز و دانش خود را به کار گرفته تا بتواند این پمپ ها را در بالاترین کیفیت در اختیار شما عزیزان قرار دهد. در این مقاله سعی بر آشنایی بیشتر شما با این ابزار کاربردی بود، اما اگر همچنان ذکر شما درگیر سوالی تخصصی در مورد این پمپ ها هست، میتوانید با متخصصین ما تماس گرفته و از مشاورههای آنان دربارهی دیگر نکات این دستگاه و اطلاع از خرید عمدهی اینترنتی و حضوری برخوردار شوید.
